Que é un CAR-T?
Un CAR-T é un tipo de tratamento no que as células T do paciente son modificadas no laboratorio para que recuperen a capacidade de atacar as células cancerosas dun xeito dirixido.
As células T son un tipo de glóbulos brancos chamados linfocitos, parte do sistema inmunitario que axuda a protexer o corpo das infeccións e combater o cancro. Normalmente, as células T teñen receptores nas súas superficies que poden detectar e unirse a calquera célula enferma e matala. Non obstante, no cancro, as células tumorais poden escapar da detección polas células T e proliferar.
Na terapia con células CAR-T, as células T do paciente son eliminadas, modificadas xeneticamente e reinxectas. Estas células modificadas xeneticamente pódense programar para expresar novos receptores na superficie celular que lles permiten recoñecer a célula cancerosa e matala. Estes receptores especiais chámanse receptor de antíxeno quimérico (CAR). No laboratorio prodúcense grandes cantidades de células T con CAR (células CAR-T) e adminístranse ao paciente mediante infusión.
A terapia con células CAR T está actualmente aprobada só para certos tipos de cancro.
Cales son as fases da terapia CAR-T?
- Recolección das células T: en primeiro lugar, os linfocitos T extráense do paciente para ser tratados mediante unha técnica chamada leucaférese ou aférese de glóbulos brancos. Durante a estancia hospitalaria, de forma ambulatoria, recóllense glóbulos brancos do sangue do paciente. O procedemento ten unha duración de entre catro e seis horas. A continuación, as células T son enviadas ao laboratorio de fabricación para a súa modificación xenética.
- Modificación e expansión xenética: o proceso de modificación xenética e multiplicación de células CAR-T realízase nun laboratorio especializado (como o Centro de Fabricación de Terapias Avanzadas de Galicia). A medicación CAR-T obtida envíase ao centro onde se realizará a infusión. Durante esta fase, que pode levar de 2 a 4 semanas, o médico pode recomendarlle quimioterapia e/ou radioterapia adicional ao paciente para evitar a progresión da enfermidade.
- Infusión de células CAR-T: uns días antes da infusión de células CAR-T, o paciente recibe algunhas doses de quimioterapia para acondicionar o organismo, evitar o rexeitamento e facilitar a función das células CAR-T. A infusión de células CAR-T é un procedemento moi similar a unha transfusión de sangue que adoita durar entre 15 e 30 minutos.
- Seguimento da terapia: durante as primeiras semanas posteriores á administración de células CAR-T, o paciente estará en observación, ante a posibilidade de que se produzan efectos secundarios.
Efectos adversos
Non hai practicamente ningunha terapia que sexa completamente inofensiva, sen efectos secundarios en ningún paciente. Os CAR-T non son unha excepción e os seus efectos secundarios máis frecuentes ou importantes son:
- Síndrome de liberación de citocinas (SRC): é moi frecuente, pode ocorrer ata o 80% dos casos. É o resultado da activación das células T. O que ocorre é que o sistema inmunitario produce grandes cantidades de citocinas cando está moi activado. Isto pode causar febre alta, hipotensión ou pouca osixenación pulmonar. A aparición destes síntomas adoita ser dentro da primeira semana de tratamento e son xeralmente reversibles. O medicamento Tocilizumab úsase con frecuencia para tratar este efecto secundario. É un anticorpo monoclonal que se une e inactiva a IL-6, que se incrementa ata mil veces nesta síndrome.
- Aplasia de células B: nos tumores de células B, os CAR-T diríxense contra estas células B, o que pode provocar este efecto secundario: destrución non só das células B cancerosas, senón tamén das células B normais, que son as que producen inmunoglobulinas. Provoca certa indefensión fronte ás infeccións. Para evitalos, as inmunoglobulinas son administradas por vía intravenosa.
- Síndrome de lise tumoral (TLS): Son complicacións metabólicas derivadas da rotura das células co inicio do tratamento.
- Neurotoxicidade: pode ir desde tremor ata convulsións e edema cerebral. Débese ao aumento dos niveis de interleucinas inflamatorias a nivel do sistema nervioso e tamén á acción das células CAR-T a este nivel. En xeral, tamén é unha complicación reversible.
Ensaios clínicos con medicamentos de terapia avanzada
Para que un CAR-T se comercialice, debe pasar por diferentes fases preclínicas e clínicas.
Unha vez que os estudos celulares preclínicos e en modelos animais demostraron a eficacia do novo tratamento con 3 probas exitosas en modelos animais en condicións de GMP, toda a documentación foi presentada á AEMPS e recibida a autorización pertinente, o novo tratamento pode pasar a ensaio clínico, na primeira fase denominada Fase I. Nesta primeira fase realízase unha proba a uns 10-30 pacientes debidamente seleccionados e estúdase a seguridade do tratamento. Se se obteñen resultados satisfactorios en termos de seguridade e farmacocinética, o ensaio clínico pode pasar á Fase II, onde se avalía a eficacia nun grupo de 100-200 pacientes, e finalmente á Fase III, nun grupo moi amplo de pacientes para estudar a funcionalidade. A última fase, a Fase IV, é unha fase de vixilancia que se realiza unha vez que o medicamento xa está comercializado.
Que é unha sala branca?
Unha sala branca é onde se fabrican os medicamentos en condicións controladas. Trátase dunha instalación especialmente deseñada, construída e validada para cumprir as NCF, condición necesaria para a produción de medicamentos de uso humano. Estes estándares son requisitos de calidade específicos para os fabricantes de medicamentos. A implantación do sistema de xestión da calidade afecta ao persoal, instalacións e equipamentos, o sistema de documentación, os procesos de produción, o control de calidade, a retirada de produtos do mercado e as inspeccións.
